Sedef Hastalığı (Psöriyazis) Nedir?

     Sedef hastalığı (tıbbi ismiyle psöriyazis) toplumun % 1-2’sinde yani sık görülen, kadın ve erkekleri eşit sıklıkta etkileyen ve her yaşta görülebilen bir deri hastalığıdır. Sedef hastalığı beklenmedik bir şekilde ortaya çıkabilir ve aynı şekilde kaybolabilir. Bulaşıcı ve mikrobik bir hastalık olmayan sedef hastalığı halkın zannettiği gibi bir tabu değildir. Sedef hastalığı bağışıklık sisteminin farklı çalışması sonucu oluşan bir hastalıktır. Sedef hastalığı iç organlardan özellikle de karaciğerden gelmez, eklem hastalığı ve artmış tansiyon ve kalp hastalığı riskleri taşır, sistemik bir hastalıktır.

Sedef Hastalığının Nedenleri:

     Özellikle ailesinde sedef hastalığı olan bazı kişiler bu hastalığa daha yatkındırlar. Başka bir deyişle bazı kişiler için bu hastalık kalıtsaldır. Ailesel olan sedef hastalığı genelde genç yaşlarda başlamaktadır. Hastalık ne kadar ileri yaşta başlarsa o kadar kalıtsal değildir.

     Sedef hastalığı başlayan ya da hastalığı tekrarlayan bir hastada çoğunlukla neden tam olarak saptanamaz. Sedef hastalığı için tetikleyici nedenler çoğunlukla stres, mevsim dönümleri, boğaz enfeksiyonu ya da kaşıma, koparma veya yaralanma gibi bir deri hasarının arasında bulunduğu dış etkenlerdir.

     Bu hastalık kişinin psikolojik durumu ile yakından ilişkilidir. Sedef hastalığı stresli dönemlerde veya depresyon varlığında tedaviye direnç gösterebilir veya hasta kendini iyi ve mutlu hissettiğinde kendiliğinden iyileşebilir. Aşırı alkol alımı, sigara, diğer hastalıklar için kullanılan bazı ilaçlar da sedef hastalığını kötüleştirebilir. Genellikle güneş ışığı sedef hastalığını iyileştirir ancak eğer güneş yanığı gelişirse bu durum sedef hastalığını kötüleştirebilir. Beslenme ile sedef hastalığı arasında anlamlı bir ilişki yoktur.

     Son zamanlarda kabul edilen görüşe göre ise sedef hastalığı kalıtsal olarak yatkın kişilerde çevresel faktörlerin etkisi ile ortaya çıkan bağışıklık sisteminin farklı çalışması sonucu oluşan bir hastalıktır. Bağışıklık sistemi ile ilişkili olduğu için hastalığı tamamen yok etmek mümkün değildir. Sedef hastalığında amaç hastanın var olan lezyonlarını iyileştirerek hayatını kolaylaştırmak ve hayat kalitesini arttırmaktır.

Sedef Hastalığının Belirtileri:

     Sedef hastalığı kaşıntılı olabilen üzeri gri-beyaz kepeklerle kaplı kızarık döküntülere sebep olur. Bu döküntüler en sık saçlı deri, diz ve dirseklerde görülür. Sedef hastalığı olanların %5 ile 10’unda eklem hastalığı da gelişebilir. Bu hastalarda en sık el ve ayak parmak uçlarındaki eklemlerde bazen şişlikle birlikte eklem hareketleri sert ve ağrılı olur. Tırnak tutulumuna bağlı olarak tırnaklarda yüzeyde çukurlanmalar, renk ve şekil değişikliği görülür. Sedef hastalığı olan çoğu hasta için asıl sorun yaraların görünümü ve bu nedenle etraftaki kişilerin kendilerine yaklaşım şekli ve bakış açısıdır. Bu nedenle sedef hastalığı hastaların yaşam kalitesini belirgin şekilde etkilemektedir.

     Sedef hastalığındaki döküntüler (genellikle plaklar) üzeri gümüş-gri rengi kabuklarla kaplı kızarıklıklardır. Bu döküntüler değişik şekil ve büyüklüklerde olup sınırları belirgindir. Saçlı deride bazen kabuklar o kadar kalındır ki alttaki kızarıklığı görmek mümkün olmayabilir. Buna karşın, koltuk altı ve kasık gibi katlantı bölgelerinde sınırları belirgin kızarıklıklar oluşur ve kepeklenme nadiren görülür. Bu hastalıkta deride kesik, çizik, kaşıma veya sürtünme ile hasarlanan bölgede hastalığa ait kızarıklıklar ve döküntüler ortaya çıkar. Sedef hastalığının şiddeti kişiden kişiye değişir ve aynı kişide farklı zamanlarda farklı şiddette olabilir.

Sedef Hastalığına Tanı Konulması:

      Sedef hastalığına genelde doktor tarafından muayene sonrası kolaylıkla tanı koyulur, bazen tanı koyabilmek için biyopsi alınması gerekebilir.  Sedef hastalığını boğaz ağrısı tetiklediyse doktorunuz boğaz kültürü alabilir. Eğer eklemlerinizde ağrı varsa sedef  romatizmasına bağlı eklem hastalığı olup olmadığını görmek için radyolojik tetkikler istenebilir.

Sedef Hastalığının Tedavisi:

     Sedef hastalığında tedavi amacımız hastanın görünür yaralarını geçirebilmek ve hastanın hayat kalitesini yükselterek hayatını kolaylaştırmaktır. Sedef hastalığı uygun tedavilerle kontrol altına alınabilir. Deride daha az kepek oluşumu ya da derinin tamamen normal görünümüne kavuşması elde edilebilir. Ancak tedavi ile sedef hastalığınız kaybolsa dahi ömür boyu yeniden başlama ihtimali vardır. Tedavi sedef hastalığınızın çeşidine ve şiddetine göre değişir.

Dikkat etmeniz gereken önemli konular:

• Sedef hastalığınızla ilgili sorularınız ve öğrenmek istedikleriniz için mutlaka dermatoloğunuza danışınız.

•  Mümkünse sigarayı ve alkolü bırakınız, yaralarınızı koparmayınız ve kabukları kaldırmayınız.

•  Diğer sedefli hastalarla konuşup paylaşımda bulunabileceğiniz grup eğitimlerine katılabilirsiniz.

•  Bu hastalıkta stres çok önemli olduğu için stres kontrolü çok faydalıdır. Bu konuda destek alınız.

•  Daima size önerilen ilaçları size önerildiği şekilde kullanın, kendi kendinize tedavi değişikliği yapmanız olumsuz sonuçlara yol açabilir. İlaçlarınızı asla başkaları ile paylaşmayınız.

• Sistemik bir tedaviye başlamadan önce hamileyseniz, emziriyorsanız, iç hastalıklarınız varsa, alkol alıyorsanız veya farklı sebeplerden düzenli ilaç kullanıyorsanız doktorunuzu mutlaka bilgilendiriniz.